Đúc rút kinh nghiệm 60 năm, đưa Thủ đô phát triển bền vững

Phát biểu khai mạc Hội thảo, đồng chí Phạm Quang Nghị, Uỷ viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành uỷ Hà Nội nêu rõ, trong những ngày này, Thủ đô Hà Nội và nhiều địa phương trong cả nước đang diễn ra các hoạt động chào mừng kỷ niệm 60 năm ngày giải phóng Thủ đô (10/10/1954 - 10/10/2014). Cuộc hội thảo khoa học “60 năm giải phóng Thủ đô - Thành tựu, thời cơ, thách thức và phát triển” do Thành ủy - HĐND - UBND - UB MTTQ Thành phố tổ chức là một trong những hoạt động có ý nghĩa quan trọng, là dịp để nhìn lại quá trình lịch sử đấu tranh, xây dựng và phát triển, nhận định rõ nét hơn cơ hội, thách thức trong tình hình mới, những bài học kinh nghiệm, phương hướng để Thủ đô Hà Nội phát triển bền vững và toàn diện trong giai đoạn tiếp theo.

Sau chiến thắng Điện Biên Phủ lịch sử ngày 10/10/1954, Hà Nội được giải phóng, mở ra thời kỳ mới của tiến trình phát triển Thắng Long - Hà Nội trong thời đại Hồ Chí Minh dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam. 60 năm qua, quân và dân Hà Nội, thế hệ này tiếp bước thế hệ trước đã lập nên những chiến công vang dội, nhiều thành tựu đáng tự hào, là niềm tin yêu và hy vọng của nhân dân cả nước, được bàn bè quốc tế ngợi ca là "Thủ đô của lương tri và phẩm giá con người", được UNESCO vinh danh là "Thành phố vì hoà bình" ( năm 1999), được Đảng và Nhà nước phong tặng danh hiệu “Thủ đô Anh hùng” năm 2000, ba lần nhận Huân chương Sao Vàng vào các năm 1984, 2004 và năm 2010….

Năm nay TP Hà Nội lại được đón nhận Huân chương Hồ Chí Minh. Kế thừa và phát huy truyền thống cách mạng hào hùng, kinh nghiệm từ những bài học thực tiễn sâu sắc của 60 năm xây dựng và phát triển, những năm gần đây, Hà Nội đang vươn lên mạnh mẽ. Kinh tế liên tục tăng trưởng khá cao, cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hoá. Tổng thu ngân sách trên địa bàn năm sau luôn cao hơn năm trước, từ năm 2000 đến năm 2013 tăng hơn 11 lần. GDP bình quân đầu người tăng gần gấp 3 lần so với năm 1989. Tính từ năm 1990 đến nay, cứ sau 5 năm, giá trị sản xuất trên địa bàn đã bằng 2,5 lần so với trước đó. Quản lý đô thị có tiến bộ, hạ tầng đô thị phát triển mạnh theo hướng văn minh hiện đại. Hà Nội hiện có quy mô giáo dục lớn nhất cả nước với 2.486 cơ sở giáo dục, tăng 4 lần so với năm học 1986- 1987 với nhiều trường Đại học, các học viện, viện nghiên cứu đầu ngành của cả nước. Hà Nội là nơi tập trung chủ yếu của đội ngũ trí thức, cán bộ khoa học - kỹ thuật của cả nước. Tình hình an ninh chính trị Thủ đô luôn ổn định, văn hoá xã hội có nhiều tiến bộ, trật tự an toàn được giữ vững; niềm tin của nhân dân đối với Đảng, với chế độ được củng cố; vị thế của Hà Nội ngày càng được nâng cao.

"Thành phố Hà Nội luôn trân trọng lắng nghe, tiếp thu ý kiến của các nhà khoa học, phát huy những kết quả của những cuộc Hội thảo trước đó như Hội thảo 50 năm giải phóng Thủ đô (năm 2004); Hội thảo quốc tế về phát triển bền vững Thủ đô Hà Nội văn hiến, anh hùng, vì hòa bình (năm 2010)....Lãnh đạo thành phố mong muốn các nhà khoa học, các đại biểu dự hội thảo lần này tiếp tục dành tâm huyết, trí tuệ và trách nhiệm của mình đóng góp với Thủ đô trên những vấn đề Hội thảo đặt ra, để TP HN của chúng ta phát huy hơn nữa những bài học kinh nghiệm quý báu đã qua, chỉ ra được những nhiệm vụ, yêu cầu, phươnghướng xây dựng và phát triển trong giai đoạn tới, hạn chế khắc phục những yếu kém, khuyết điểm đang tồn tại. Một trong những bài học kinh nghiệm quý báu có ý nghĩa chỉ đạo quan trọng lâu dài đó là chúng ta luôn luôn phát huy tiềm lực, trí tuệ khoa học của Thủ đô và đất nước" - Bí thư nhấn mạnh.

Tiếp đó, phát biểu đề dẫn Hội thảo, đồng chí Hồ Quang Lợi, Trưởng ban Tuyên giáo Thành uỷ Hà Nội nhấn mạnh, Ngày giải phóng Thủ đô (10/10/1954- 10/10/2014) là sự kiện có ý nghĩa chính trị trọng đại không chỉ của người dân Thủ đô mà còn là ngày hội lớn của các thế hệ người Việt Nam trong và ngoài nước nhiều thập kỷ qua; là mốc son lịch sử chói lọi, đánh dấu thất bại hoàn toàn của thực dân Pháp ở Việt Nam, mở ra thời kỳ phát triển mới của Hà Nội và cả nước. Chiến thắng này là minh chứng sống động, rất đỗi tự hào của các thế hệ người Hà Nội về sự chiến đấu ngoan cường, thông minh, gan dạ, đầy sáng tạo.

Sau ngày giải phóng Thủ đô, Hà Nội bước vào thời kỳ xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, đấu tranh giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (1954-1975). Chỉ sau 10 năm (1954- 1964), Hà Nội tiến hành khắc phục hậu quả chiến tranh, khôi phục kinh tế, cải tạo xã hội chủ nghĩa, xây dựng và phát triển trở thành một trung tâm công nghiệp lớn của miền Bắc, đẩy mạnh chi viện cho miền Nam. Thời kỳ này, Hà Nội là cái nôi của nhiều phong trào cách mạng đi vào lịch sử như “Ba sẵn sàng”, “Ba đảm đang”…

Thời kỳ đổi mới, Hà Nội đã vận dụng sáng tạo đường lối của Đảng, phù hợp với đặc thù Thủ đô với những chủ trương, chính sách phát triển kinh tế - xã hội sáng tạo, đạt được nhiều thành tựu quan trọng, đưa Hà Nội trở thành một trong 2 đầu tàu kinh tế lớn của cả nước. Từ sau khi mở rộng địa giới hành chính (từ năm 2008 đến nay), Hà Nội tiếp tục đạt nhiều kết quả nổi bật, toàn diện. Tốc độ tăng trưởng kinh tế hàng năm của Hà Nội đạt 9,5%, gấp 1,5 lần so với mức trung bình của cả nước, GDP chiếm 10%, thu ngân sách chiếm gần 20% cả nước. Quan hệ, mối liên kết với các tỉnh, các vùng kinh tế trọng điểm trong nước; quan hệ đối ngoại, giao lưu hợp tác với thủ đô các nước, các tổ chức quốc tế ngày càng được mở rộng và tăng cường. Vai trò, vị thế, uy tín của Thủ đô, của đất nước trong cộng đồng quốc tế và bè bạn năm châu không ngừng được nâng cao.

Một trong những kinh nghiệm thực tiễn quý báu được đúc rút trong lịch sử xây dựng và phát triển Thủ đô 60 năm qua chính là việc vận dụng và phát huy những bài học lịch sử trong lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành của thành phố. Do đó, nhận thức một cách sâu sắc và khoa học về những thành tựu, hạn chế, những bài học kinh nghiệm, những tiềm năng, thách thức trong quá trình xây dựng và phát triển Thủ đô là một đòi hỏi lớn lao và cấp bách, nhất là trong giai đoạn hiện nay - giai đoạn chuẩn bị Đại hội Đảng bộ các cấp, tiến tới Đại hội Đảng bộ thành phố lần thứ XVI và Đại hội XII của Đảng.

Từ ý nghĩa đó, và cũng để các chuyên gia, các nhà khoa học, các nhà quản lý, bạn bè quốc tế yêu Hà Nội có thêm diễn đàn trao đổi, đóng góp ý tưởng nhằm làm rõ hơn những luận chứng khoa học và thực tiễn để giúp thành phố giải quyết những vấn đề hạn chế và yếu kém, đưa Thủ đô phát triển theo hướng bền vững... Thành ủy – Hội đồng nhân dân - Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “60 năm Giải phóng Thủ đô – Thành tựu, thời cơ, thách thức và phát triển”.

Ban Tổ chức đã nhận được hơn 70 tham luận của các nhà khoa học và một số tổ chức quốc tế. Các tác giả đã nghiên cứu Hà Nội 60 năm qua trên tất cả các mặt, ở các góc độ, góc độ nào cũng tính đến những đặc trưng riêng của Hà Nội ở từng chặng đường phát triển trong sự vận động chung, quy luật chung của cách mạng cả nước trong bối cảnh khu vực, quốc tế, nêu được những thành tựu nổi bật, những khó khăn, những thách thức và cả sự sai lầm, vấp váp mà Hà Nội đã vượt qua, rút ra được những bài học giúp ích cho hiện tại và sự phát triển tương lai của thành phố. Vận dụng nhuần nhuyễn quan điểm lịch sử cụ thể và giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa cái chung – cái riêng, cái đặc thù – cái phổ biến, mối quan hệ giữa kế thừa và phát triển để chỉ ra chân dung và bản chất quá trình xây dựng, phát triển Thủ đô. Tất cả các báo cáo khoa học đã đặt ra và giải quyết dù ở mức độ khác nhau, song đã có những nhận thức mới về sự phát triển của Thủ đô Hà Nội.

Đồng chí Hồ Quang Lợi đề nghị các nhà khoa học tập trung làm rõ hơn về sự lãnh đạo, chỉ đạo đúng đắn, sáng suốt của Trung ương Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh; Sự chủ động, sáng tạo của Đảng bộ Hà Nội trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Thủ đô 60 năm qua; Những thành tựu và bài học kinh nghiệm về sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng bộ thành phố trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội; Phân tích đánh giá một cách khách quan để làm rõ những tiềm năng, lợi thế của Thủ đô trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế; Chỉ ra những thách thức mà Thủ đô đã, đang và sẽ phải đối mặt trong quá trình phát triển.

Trên cơ sở những phân tích, nhận định, đánh giá về thành tựu, tiềm năng, lợi thế cũng như những thách thức, hạn chế… đề xuất được những giải pháp hiệu quả để phát huy tiềm năng, thế mạnh của Hà Nội trên con đường hội nhập và phát triển.

GS - NGND Phan Huy Lê trình bày tham luận đầu tiên với chủ đề:"Di sản văn hoá trong sự phát triển đặc trưng và bền vững của Thủ đô Hà Nội".

Tham luận gồm 3 phần chính: Từ Thăng Long đến Hà Nội: những biến động về không gian địa lý-hành chính; Di sản văn hóa đồ sộ trên một không gian rộng với một trung tâm tích tụ và lắng đọng lâu đời và di sản văn hóa trong sự phát triển của Hà Nội.

"Thủ đô Hà Nội trước hết là trung tâm chính trị, hành chính quốc gia, trung tâm quyền lực và đầu não của đất nước, tiếp theo là một trung tâm phát triển về kinh tế, văn hóa, giáo dục, khoa học kỹ thuật, một trung tâm giao lưu quốc tế, trong đó trung tâm văn hóa là nét đặc trưng và tiêu biểu. Hà Nội có thể không đứng dầu cả nước về phương diện kinh tế, công nghiệp,… nhưng sau vai trò trung tâm chính trị, phải là trung tâm văn hóa tiểu biểu của cả quốc gia-dân tộc.

Về mặt này Hà Nội đã có những ưu thế tuyết đối do lịch sử hơn nhìn năm Thăng Long-Hà Nội tạo nên và công cuộc xây dựng, phát triển Hà Nội ngày nay phải phát huy được vị thế đó. Cả một lịch sử kinh đô lâu dài và gần như liên tục hơn nghìn năm đã để lại một di sản văn hóa đồ sộ và vô giá, sự mở rộng Hà Nội trong 60 năm qua tạo nên một không gian mới cho sự phát triển của thủ đô.

Di sản văn hóa của cả Hà Nội hôm nay trong đó di sản hơn nghìn năm đóng vai trò trung tâm cốt lõi, mỗi khi được bảo tồn và phát huy, mỗi khi thấm vào nhận thức và tình cảm mỗi con người, mỗi khi được quán triệt trong qui hoạch chung và trong công cuộc xây dựng, sẽ là một nội lực trọng yếu bảo đảm sự phát triển đặc trưng và bền vững của Thủ đô Hà Nội ngày nay và mãi mãi về sau: một thủ đô Hà Nội văn minh, hiện đại mang sắc thái và cốt cách tiêu biểu của truyền thống văn hóa ngàn năm Thăng Long-Hà Nội, không chỉ qui tụ vào một trung tâm lịch sử mà còn tỏa rộng trên không gian đô thị rộng lớn" - GS Phan Huy Lê chia sẻ.

Ông Emmanuel Cerise, đại diện vùng Ide-de-France tại Hà Nội tham luận về hoạt động hợp tác cấp địa phương giữa TP Hà Nội và vùng Ide-de -France.

Được khởi xướng từ tháng 12/1989, quan hệ hợp tác cấp địa phương giữa vùng Ide-de-France và UBND TP Hà Nội là thoả thuận hợp tác đầu tiên được ký kết giữa một địa phương của Pháp và một địa phương của Việt Nam. Kể từ năm 1999, các dự án đã được ưu tiên định hướng đến các vấn đề về phát triển đô thị. Đến năm 2001, cam kết hợp tác của vùng Ide-de được cụ thể hoá bằng việc thành lập một cơ quan hợp tác thường trực tại Hà Nội là Dự án hợp tác Phát triển đô thị Hà Nội - Ide-de-France (IMV).

Trong tham luận "Thủ đô Hà Nội, cánh cửa giao lưu quốc tế" - GS-NGND Vũ Dương Ninh, ĐH Quốc gia Hà Nội nhận định, Hà Nội hôm nay phát triển theo đà chung của đất nước trong công cuộc Đổi mới, cánh cửa rộng mở đón nhận bạn bè từ khắp các châu lục, giao lưu trên nhiều lĩnh vực thương mại, đầu tư, tài chính, văn hóa, giáo dục, du lịch, thể thao… Khách càng đông, nhà càng vui nhưng để có sự giao lưu đẹp dẽ và hiệu quả, cũng nên thấy những góc khuất, làm cho khách chưa được hài lòng.

"Vấn đề trước hết là làm sao để mỗi người dân Hà Nội nhận thức được trách nhiệm và vinh dự của người chủ nhà được tiếp những người khách từ phương xa tới. Sự chuẩn bị về nhận thức thông qua các hoạt động tuyên truyền trong các tổ chức dân phố, giáo dục trong các trường học, phổ biến trong cơ sở công đoàn thuộc các ngành nghề thường xuyên tiếp xúc với khách nước ngoài và cuối cùng là mở rộng ra mọi công dân của Thủ đô.

Hà Nội, với vị thế thành phố Thủ đô có nghĩa vụ làm trọn vai trò đại diện cho cả nước trong việc giao tiếp với nước ngoài. Phải làm sao để mỗi người dân Hà Nội trở thành một đại sứ trong hoạt động đối ngoại nhân dân, đem lại hình ảnh thân thương trong con mắt khách nước ngoài, khắc ghi một ấn tượng đẹp về đất nước và con người Việt Nam" - Tham luận nêu rõ.

Trong tham luận"Giữ gìn và phát huy giá trị văn hoá "người Hà Nội trong cơ chế thị trường và hội nhập",PGS.TS Nguyễn Văn Nhật, nguyên Viện trưởng Viện Sử học-Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam làm rõ những giá trị văn hoá truyền thống của người Hà Nội như chất trí tuệ và hàn lâm, giàu nghĩa khí, có khí phách và tính kẻ sĩ; chất hào hoa, phong nhã, tài tử và sáng tạo; lòng nhân ái, chuộng hoà bình và hoà đồng; tính chừng mực, vừa phải; tính tôn ti trật tự, tính kỷ luật, tôn trọng pháp luật...

Tuy nhiên, cơ chế thị trường và những vấn đề đô thị hoá đã tác động tiêu cực đến nhân cách, tính cách của người Hà Nội hiện nay như mức độ tuân thủ pháp luật của người Hà Nội đã khác xưa. Hiện tượng vi phạm pháp luật về kinh doanh như xuất hiện hàng nhái, hàng giả, gian lận thương mại, vi phạm an toàn thực phẩm, vi phạm môi trường... diễn ra khá phổ biến;  Hiện tượng phá hoại môi trường thiên nhiên, nạn vứt rác bừa bãi ra hè, đường, nhất là với các hộ kinh doanh diễn ra thường xuyên; Văn hoá ứng xử của người Hà Nội đã khác xưa; tệ nạn xã hội ngày càng phát sinh và khó kiểu soát...

Cuối tham luận, tác giả nhấn mạnh đến sự cần thiết và cấp bách phải xây dựng cho được người Hà Nội có tư duy và nếp sống đô thị, nếp sống công nghiệp. Có được những tính cách này, người Hà Nội mới hoàn thiện trong điều kiện mới, đó là người Hà Nội "Thanh lịch và hiện đại".

Đồng tình và nhất trí cao với tham luận của PGS.TS Nguyễn Văn Nhật, Bí thư Thành uỷ Phạm Quang Nghị cho rằng vấn đề mà tham luận đưa ra giàu tính thực tiễn, sâu sắc, thực tế và chừng mực...

Kết thúc phần tham luận,đồng chí Nguyễn Thế Thảo, Chủ tịch UBND TP Hà Nội đã có phát biểu tổng kết. Hội thảo đã nhận được sự quan tâm của lãnh đạo Đảng, Nhà nước và UBMTTQ VN, lãnh đạo các bộ, ban, ngành TƯ, thu hút hơn 70 nhà khoa học của các viện nghiên cứu, trường đại học, trung tâm nghiên cứu khoa học hàng đầu cả nước, các vị khách quý quốc tế cùng hơn 400 đại biểu TƯ và thành phố tham gia.

Hội thảo đã nghe 13 bài, ý kiến tham luận và trao đổi của các nhà khoa học, quản lý, đặc biệt là ý kiến các giáo sư, nhà khoa học hàng đầu, có nhiều tác phẩm nghiên cứu về Hà Nội... Qua đó, đã khẳng định một số vấn đề: Truyền thống văn hoá anh hùng, yêu hoà bình của Thủ đô Hà Nội; Thành tựu quan trọng của Thủ đô trong 60 năm chiến đấu và phát triển, từ một trung tâm của chế độ thuộc địa, một thành phố lạc hậu về kinh tế đã vươn lên mạnh mẽ thành một trung tâm chính trị-kinh tế-văn hoá của đất nước, một đô thị ngày càng mở rộng theo hướng hiện đại, văn minh...

Các tham luận cũng phân tích, làm rõ thách thức, những tồn tại, yếu kém... đối với thủ đô Hà Nội trên đường phát triển... Nguyên nhân căn cốt nhất là do đội ngũ cán bộ đảng viên của TP mặt nào đó còn yếu kém, chưa đáp ứng được yêu cầu của sự nghiệp CNH-HĐH đất nước, nhất là công tác chỉ đạo điều hành trong nhiều mặt, nhiều lĩnh vực còn thiếu năng động, trì trệ. Đây chính là lực cản của Hà Nội trên con đường phát triển.

Thay mặt lãnh đạo TP, Chủ tịch Nguyễn Thế Thảo tiếp thu những ý kiến, nội dung thảo luận, tham luận thẳng thắng, tâm huyết. Trên cơ sở đó, TP sẽ bổ sung vào công tác điều chỉnh, lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành quản lý trong thời gian tới, với tinh thần phát huy truyền thống và thành tựu của 60 năm xây dựng phát triển Thủ đô, tiếp tục tập trung huy động mọi nguồn lực phát huy tinh thần và khí thế của 60 năm này, tạo động lực phát triển nhanh và mạnh hơn nữa Thủ đô ngày càng to đẹp, khang trang, đoàng hoàng hơn nữa như lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh và niềm tin yêu của cả nước.