Nhắc nhở cộng đồng bảo tồn, phát huy giá trị truyền thống

Không gian chứa đựng tâm hồn Nga

Nước Nga rộng lớn luôn phát triển với vị thế của một cường quốc nhưng vẫn luôn giữ gìn bản sắc văn hóa Nga từ xa xưa.

Những lúc rảnh rỗi, nhiều người ở các đô thị lại ra ngoại ô, đến với những vùng quê yên bình để nghỉ ngơi, thư giãn, làm mới mình. Ở nhiều vùng nông thôn nước Nga, nhịp sống vẫn chậm, con người vẫn sống thư thái giữa thiên nhiên. Đến mỗi làng quê Nga, điều du khách cảm nhận rõ nhất là phong cảnh mang nét rất riêng, độc đáo và duy nhất có ở đó, nhưng nếu đi qua nhiều làng quê thì lại cảm nhận được một điểm chung rất đậm đà. Tiến sĩ Địa chất học Đỗ Hữu Can, người từng có nhiều năm học tập, sinh sống tại nước Nga, cho biết: Cái điểm chung ấy chính là tâm hồn Nga gần gụi với thiên nhiên, hòa vào thiên nhiên, thể hiện ra bên ngoài bằng vẻ chân thật, hiền hòa nhưng cũng rất lãng mạn.

Ở nước Nga có rất nhiều ngôi làng nổi tiếng bởi truyền thống văn hóa lâu đời. Trong thời hiện đại, đã có nhiều năm, tại các làng quê có thêm công trình mới là nhà văn hóa làm nơi sinh hoạt cộng đồng. Tuy nhiên sau đó chúng đã được chuyển đổi công năng do không phát huy được tác dụng và mạch nguồn văn hóa ở các làng quê tiếp tục trôi chảy theo truyền thống, tập quán. Sự chủ động của cộng đồng dân cư ở làng quê trong các hoạt động văn hóa được tôn trọng và chính quyền luôn hỗ trợ các điều kiện thực hiện. Trong bối cảnh đó, sự xuất hiện của Hiệp hội Những làng quê đẹp nhất của nước Nga được coi là nét mới trong đời sống xã hội. Các thành viên của Hiệp hội không chỉ lấy thông tin từ các tổ chức, cá nhân mà còn thực sự đắm mình vào khung cảnh thiên nhiên và đời sống ở các làng quê, từ đó đưa ra những đánh giá chính xác nhất, được cộng đồng thừa nhận.

Ngôi làng được vinh danh đầu tiên là làng Vyatskoe ở vùng Yaroslavl. Tiếp đó là làng Kinerma (nghĩa là “mảnh đất quý giá”) ở vùng Karelia, một trường hợp rất đặc biệt. Được thành lập từ năm 1563 và đến nay vẫn bảo tồn được ngôn ngữ và văn hóa Karelia. Tại đây có 16 công trình cổ được bảo tồn nguyên vẹn và 6 trong số đó được công nhận là di tích kiến trúc. Tiêu biểu nhất là nhà thờ Đức mẹ Smolensk hơn 200 năm tuổi. Hằng năm, vào mùa hè, hàng nghìn du khách tới thăm làng, tham quan bảo tàng, tìm hiểu nghề truyền thống làm búp bê, thưởng thức các món ăn mang đậm văn hóa ẩm thực Karelia. Năm 2016, Kinerma được nhận danh hiệu “Ngôi làng đẹp nhất” vì đạt các tiêu chí về lịch sử, truyền thống và kiến trúc. Tiếp sau đó, làng Kizhma, ngôi làng đầu tiên thuộc Nga ở vùng Bắc Cực, làng Bolshoy Kunaly ở vùng Buryatia... cũng được đánh giá là “Ngôi làng đẹp nhất” dựa trên các tiêu chí lịch sử - văn hóa.

Cánh cửa rộng mở và việc giữ gìn bản sắc văn hóa

Trong quá trình phát triển của mỗi quốc gia, việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc luôn được đề cao từ cơ sở làng, xã, khu dân cư cho đến cộng đồng xã hội rộng lớn. Với nước Nga, các làng quê trong thời hiện đại đã không còn khép kín mà rộng mở chào đón và tạo điều kiện cho du khách đến tham quan và giao lưu văn hóa.

Các làng quê trở thành địa chỉ du lịch, truyền thống không mất đi mà còn được đắp bồi và tăng thêm giá trị. Làng Vyatskoe ở vùng Yaroslavl từng lọt vào top 10 điểm đến hấp dẫn nhất nước Nga dựa trên nhiều tiêu chí như phong cảnh, số lượng du khách và chất lượng dịch vụ... là trường hợp tiêu biểu. Qua thời gian, lại có thêm những địa chỉ mới, cách làm mới hấp dẫn du khách bốn phương. Ở vùng Buryatia, sau làng Desyatnikovo là làng Bolshoy Kunaly được trao danh hiệu “Ngôi làng đẹp nhất”. Với làng Bolshoy Kunaly, ngoài việc đạt các tiêu chí còn là những điều đặc biệt khác. Được thành lập vào cuối những năm 30 của thế kỷ XVIII, làng không chỉ được bảo tồn rất tốt mà còn nổi tiếng vì môi trường sạch sẽ, trong lành và an ninh, trật tự được đánh giá là đạt đến mức lý tưởng. Làng Bolshoy Kunaly còn có một đặc sản khác là chương trình văn nghệ của dàn đồng ca được đánh giá là “đại diện cho nền văn hóa dân gian”...

Các cấp chính quyền và ngành văn hóa Nga đã trao quyền tổ chức các hoạt động văn hóa cho cộng đồng dân cư ở làng quê; hỗ trợ các điều kiện thiết yếu để phát huy nội lực của từng làng. Nhiều làng quê Nga đã trở thành địa chỉ văn hóa có sức hấp dẫn lớn. Ở những nơi có người nước ngoài định cư, người Nga luôn tôn trọng và sẵn sàng giúp đỡ với thiện chí thực tâm. Chẳng hạn như ở vùng Nizhny Novgorod, nơi có nhiều người Việt Nam sinh sống, người Nga đã tạo điều kiện để giúp cộng đồng nhỏ người Việt tạo lập được không gian sống đậm chất Việt Nam, trong khi vẫn hòa được vào không gian sống đậm nét văn hóa Nga, được đóng góp xây dựng cho cả nước Nga và Việt Nam. Những dấu ấn của văn hóa Nga thể hiện rõ trong cách sống, cách ứng xử. Nếu có khách lạ đến làng, người dân chủ động đến hỏi han và sẵn sàng giúp đỡ.

Theo dịch giả Đỗ Đức Thịnh, người từng có nhiều năm học tập tại Nga, sở dĩ người Nga có thể làm được nhiều điều to lớn, vĩ đại là bởi họ có nền tảng văn hóa vững chắc. Có nhiều điều tưởng chừng như đối lập nhưng lại cùng hiện hữu trong con người Nga, đó là: Tính cách thì mạnh mẽ nhưng ứng xử lại khiêm nhường, nhân hậu; luôn lạc quan kể cả khi khó khăn, gian khổ nhất. Đặc biệt, người Nga luôn sống rất lãng mạn, tự tin hướng tới tương lai ngày càng tốt đẹp hơn. Đó là những nét tính cách Nga, tâm hồn Nga đặc trưng và nổi trội.

Làng quê Nga hôm nay vẫn giữ được truyền thống văn hóa tự ngàn đời. Khi người dân thực sự được tôn trọng trong mọi hoạt động, họ càng ý thức rõ hơn trách nhiệm đối với cộng đồng và đất nước. Về phía nhà nước, cùng với việc tạo ra nền văn hóa vật chất ngày càng phong phú thì luôn cổ vũ, tạo điều kiện để toàn dân giữ gìn và phát huy truyền thống văn hóa để làm nên sức mạnh Nga trong thời đại mới.