Hút thuốc lá nơi công cộng: Cấm cứ cấm, hút cứ hút

Tuy nhiên, đã một năm rưỡi trôi qua, việc hút thuốc lá tại nơi công cộng vẫn diễn ra. Đến nay mới chỉ có tỉnh Lào Cai xử phạt được 10 người vi phạm.

Có quy định cũng như không…
Lướt qua các điểm công cộng có tên trong "danh sách" các điểm bị cấm hút thuốc lá, chúng tôi vẫn chứng kiến cảnh nhiều người phì phèo điếu thuốc nhưng không hề bị bất cứ lực lượng chức năng nào xử lý. Khu vực trước cổng và phía trong khuôn viên Bệnh viện Việt- Đức, người chật như nêm, phía cổng viện, bên cốc trà, mấy bác xe "ôm" túm năm, tụm ba tán chuyện trong làn khói thuốc. Phía trong BV, nhiều người nhà bệnh nhân vẫn thản nhiên hút thuốc trong tâm trạng thắc thỏm chờ đợi, không để ý đến người xung quanh cũng như những tấm biển "Cấm hút thuốc" được treo khắp nơi trong khuôn viên BV. Khi được hỏi về quy định xử phạt hành vi hút thuốc lá nơi công cộng, nhiều người tỏ ra ngỡ ngàng. "Tôi có biết gì đâu? Đúng là người ta có treo biển cấm nhưng mọi người vẫn hút ầm ầm nên tôi cũng hút theo. Tôi chưa bao giờ thấy ai bị xử phạt vì hút thuốc lá cả, cùng lắm chỉ nhắc nhở thôi…" - một người lái xe "ôm" thản nhiên trả lời. Còn tại bến xe phía Nam, từ quán nước vỉa hè, phía trong bến xe, khu vực nhà chờ và cả phía sân đậu xe…, đâu cũng thấy người vô tư phả hơi thuốc lá.

Kết quả điều tra tình hình sử dụng thuốc lá ở người trưởng thành tại Việt Nam năm 2010 cho thấy, 23,8% người trưởng thành ở Việt Nam hút thuốc lá, tương đương khoảng 15,3 triệu người, ngoài ra, còn có trên 4,1 triệu người hút thuốc lào, đưa Việt Nam trở thành một trong những quốc gia có tỷ lệ người sử dụng thuốc lá cao hàng đầu thế giới.

Bà Trần Thị Trang - cán bộ Vụ Pháp chế (Bộ Y tế) cho hay, nhiều người thường nhắc đến Quyết định số 1315/QĐ-TTg ban hành ngày 21-8-2009 của Thủ tướng Chính phủ như "điểm mấu chốt" để xử phạt hành vi hút thuốc lá nơi công cộng. Nhưng thực chất, Quyết định 1315/QĐ-TTg là văn bản phê duyệt Kế hoạch thực hiện Công ước khung về kiểm soát thuốc lá, vì vậy văn bản này không đặt ra các biện pháp xử lý cũng như chế tài xử phạt cụ thể. Trên thực tế, ngay từ năm 2005, Chính phủ đã ban hành Nghị định 45/2005/NĐ-CP Quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế. Tại Điều 16, Nghị định 45/2005/NĐ-CP quy định rõ: "Cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 50.000-100.000 đồng đối với hành vi hút thuốc lá, thuốc lào nơi công cộng như trong rạp hát, rạp chiếu phim, phòng họp, phòng làm việc, bệnh viện, thư viện, phòng đợi của nhà ga, bến xe, sân bay, bến cảng… hoặc ở những nơi công cộng có quy định cấm". Tuy nhiên, đến nay đã gần 6 năm trôi qua, chưa hề có bất cứ báo cáo tổng kết nào về việc thực hiện Nghị định này. Thông báo của Văn phòng Phòng chống tác hại thuốc lá (Bộ Y tế) cũng cho hay, tính từ ngày 1-1-2010 khi quy định cấm hút thuốc lá nơi công cộng chính thức có hiệu lực đến nay, chỉ có duy nhất tỉnh Lào Cai xử phạt được 10 người có hành vi hút thuốc lá nơi công cộng với mức phạt tổng cộng 1,5 triệu đồng (!).

Vì đâu nên nỗi?
Theo ý kiến của các chuyên gia, một trong những nguyên nhân của tình trạng trên là do khung pháp lý cho công tác phòng chống tác hại thuốc lá khá đầy đủ nhưng tản mát và thiếu văn bản hướng dẫn cụ thể về kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm. Ngoài ra, lực lượng xử phạt mỏng, trong khi người vi phạm quá nhiều, khu vực cấm lại trải rộng khắp nên việc xử lý vi phạm cũng gặp nhiều khó khăn.

Trao đổi với PV Báo Hànộimới, ông Nguyễn Đình Rậu- Trưởng ga Hà Nội cho biết, Nghị định 45/2005/NĐ-CP có quy định chế tài xử phạt cụ thể nhưng thẩm quyền, thủ tục xử phạt vi phạm hành chính chỉ được giao cho lực lượng thanh tra chuyên ngành về vệ sinh, khám bệnh, chữa bệnh và dược trong lĩnh vực y tế và chủ tịch UBND các cấp, vì vậy dù rất muốn, các lực lượng chức năng khác cũng không thể xử phạt người hút thuốc lá tại các điểm công cộng như nhà ga, bến xe…

Còn theo ông Vũ Bảo Thạch - Chủ tịch UBND phường Bạch Đằng: "Quy định là thế nhưng cán bộ phường nào dám xử phạt người hút thuốc lá nơi công cộng? Lấy lực lượng ở đâu? Có chăng, thẩm quyền này được giao cho công an phường, nhưng công an phường cũng chẳng đủ người để đi bắt phạt. Trường hợp xử phạt nhưng người dân không chịu nộp phạt thì xử lý ra sao? Vi phạm Luật Giao thông thì cảnh sát giao thông có quyền giữ xe, còn vi phạm hút thuốc lá nơi công cộng chẳng lẽ giữ bao thuốc hay cái bật lửa?".