Giáo dục sớm cho trẻ qua sách tương tác

Theo các chuyên gia, việc giáo dục trẻ cần thực hiện sớm - tốt nhất ngay từ khi trẻ sinh ra cho đến khi 8 tuổi bởi đây là thời kỳ phát triển vượt trội của não bộ; trẻ có khả năng tiếp thu kiến thức rất nhanh và ghi nhớ rất lâu. Thậm chí, nhiều người khẳng định, cần phải giáo dục ngay từ khi trẻ còn đang nằm trong bụng mẹ, “chờ đến mẫu giáo thì đã muộn”. Trong cuốn hồi ký của mình, Giáo sư Trần Văn Khê kể lại câu chuyện cuộc đời mình đã từng được “thai giáo” bằng âm nhạc. Có lẽ, chính tiếng nhạc, tiếng hát ru, tiếng ngâm thơ của mẹ, của người cậu đã thấm dần vào tâm hồn ông từ khi còn nằm trong bụng mẹ, để sau này cuộc đời ông gắn liền với âm nhạc, trở thành nhà nghiên cứu và truyền bá âm nhạc dân tộc nổi tiếng của Việt Nam.

“Thai giáo” bằng âm nhạc hay qua việc đọc sách đã được nhắc đến nhiều. Đặc biệt, các bậc phụ huynh quan tâm đến phương pháp giáo dục sớm chắc chắn không quên việc đọc sách cho trẻ mỗi ngày, ngay từ khi trẻ mới ra đời. Việc dành ra mỗi ngày vài phút để đọc sách không chỉ nuôi dưỡng tâm hồn trẻ thơ, góp phần hình thành thói quen đọc mà còn tăng sự gắn kết giữa cha mẹ và con cái. 

Theo bà Lại Thị Hải Lý, Chủ nhiệm Trung tâm Giáo dục sớm Hotkids Việt Nam, có 16 chữ vàng trong giáo dục con, đó là “Học trong cuộc sống - Dạy qua trò chơi - Người dạy ý thức - Trẻ học vô thức”. Với trẻ càng nhỏ thì những gì mà chúng học được qua trải nghiệm, qua chứng kiến sẽ được nhớ lâu hơn. Giờ đây, các bậc cha mẹ có nhiều cơ hội để thực hiện giáo dục sớm thông qua việc đọc sách cùng con khi có nhiều đầu sách dành cho trẻ em ra đời. 

Ở nước ngoài, sách vải là những cuốn sách tương tác đầu đời của trẻ. Được làm bằng vải mềm nên có độ an toàn cao đối với trẻ sơ sinh, sách vải được in hoặc may can nhiều hình vẽ màu sắc sinh động. Đặc biệt, “đọc” sách vải, trẻ có thể bóc dán hình, sách lại có thể phát ra âm thanh cuốn hút trẻ với tiếng sột soạt của vải nilon, tiếng chuông khi lắc hay ấn sách, tiếng kêu của một số loài động vật... Thời kỳ đầu, sách vải du nhập về Việt Nam với giá không rẻ, nên nhiều bà mẹ khéo tay còn tự mua vải để thiết kế, may, khâu sách cho con. Trên một số diễn đàn, chủ đề về học làm sách vải từng thu hút sự tham gia của rất nhiều người.

Song, sách vải thực chất chỉ là dạng “đồ chơi” phù hợp với trẻ dưới 1 tuổi. Ở tuổi lớn hơn, tuy trẻ chưa biết đọc nhưng vẫn cần những cuốn sách có nội dung. Những năm gần đây, thị trường xuất hiện nhiều dạng sách tương tác phù hợp với từng giai đoạn phát triển của trẻ, như sách lật mở, sách rút kéo chuyển động, sách bóc dán, sách biến hóa mô hình, sách chiếu bóng, sách âm thanh, sách 3D hay những cuốn sách kết hợp đa tương tác... Chủ đề của sách tương tác khá phong phú, có thể kể về thế giới tự nhiên như sinh vật biển, động vật rừng, các loài khủng long hay có thể viết về thành phố, trang trại nông thôn, về phương tiện giao thông, các môn thể thao... Sách tương tác cung cấp kiến thức, bài học ứng xử không khác gì những cuốn sách bình thường, nhưng lại cuốn hút hơn khi trẻ được “hướng dẫn” đọc không chỉ bằng mắt mà còn qua trải nghiệm chạm tay, nghe bằng tai. Sự vận động cùng sách tương tác sẽ góp phần kích thích các giác quan và kích hoạt não bộ của trẻ, giúp trẻ tăng cường khả năng ghi nhớ và khả năng tập trung.

Tuy nhiên, theo chuyên gia Lại Thị Hải Lý, dù sách tương tác mang đến nhiều lợi ích nhưng không vì thế mà người lớn có thể “phó mặc” con tự chơi cùng sách. Điều quan trọng nhất là cha mẹ đọc sách cùng con. Đọc sách thông thường hay trải nghiệm sách tương tác, nếu không có sự tham gia, hướng dẫn của người lớn, trẻ sẽ chóng chán và cuốn sách khi ấy không còn hấp dẫn như các thiết bị điện tử thông minh.

Thực ra, với việc giáo dục sớm cho trẻ, đọc sách chỉ là một trong những hành động nên được thực hiện mỗi ngày. Trong cuộc sống, mọi hành động của bố mẹ đều có tác động đến con trẻ, và đó cũng chính là giáo dục sớm. Trẻ càng nhỏ càng thích bắt chước, vì vậy, muốn giáo dục sớm thì người lớn phải làm gương cho trẻ. Sách tương tác, do đó, chỉ là một sự hỗ trợ để cha mẹ và con vui vẻ gắn kết hơn, chứ không thay thế được vai trò của bố mẹ.